Malcolm X Kimdir?

Malcolm X’in asıl adı Malcolm Little’dir. ABD’nin Nebraska eyaletinde, Omaha kentinde 19 Mayıs 1925 yılında dünya’ya gelmiştir. Kendisi en etkin Afro-Amerikan hatip ve düşünürlerden biridir. Amerika’daki ırkçılık hareketlerinin en önemli isimlerindendir. Müslüman olduktan sonra ismini El-Hacı Malik El-Şahbaz olarak değiştirmiştir. Babası Robbin Earl Little’dir. Kendisi siyahilerin hiçbir zaman hak ettikleri özgürlüğe kavuşamayacaklarını düşünen bir Baptist’tir. Babası 4 kardeşini beyazlar tarafından işlenen cinayete kurban vermiştir. 1931 yılında da kendisi faili meçhul bir cinayete kurban gitmiştir.

Malcolm X'in Hayatı

Amerika’daki ırkçılık karşıtı hareketlerin en önemli isimlerinden birisidir. “Kimse sana özgürlüğü vermez. Kimse sana eşitliği, adaleti ve başka hiçbir şeyi vermez. Eğer gerçekten adamsan, bunları kendin alırsın” sözüyle de bilinen Malcolm aynı zamanda dünyadaki en etkin Afro-Amerikan hatiplerdendir.

Malcolm x, yedi kardeşin dördüncüsüdür. Babası Robbin Earl Little siyahilerin bağımsız oldukları düşüncelerinden dolayı beyaz ırkçıların, bilhassa Ku Klux Klan’in hedefindeydi. Zira babası her vaazında ayrımcılığı ve zulmü siyahilerin hakkı olarak gören Amerika’ya karşı konuşuyordu. Babası vefat ettiğinde henüz 6 yaşında idi. Annesi Louise ise yaşadıkları onca zorluk ve acılara  daha fazla dayanamayıp, eşinin ölümünden sonra aklını yitirdi ve 26 yıl boyunca Amerika’nın Michigan eyaletindeki bir akıl hastahanesine yatırıldı. Annesi akıl hastahanesine yatırıldıktan sonra aile darmadağın oldu. Malcolm ve kardeşleri farklı ailelere evlatlık verildi.

Malcolm X evlatlık verildiği ailenin yanında ilk okulu bitirdi. Kendisi lisede iken notları yüksek olup parlak bir öğrenci idi. Hatta kendi sınıfında sınıf  başkanı dahi seçilmişti. Malcolm avukat olma hayali kuruyordu. Öğretmeni ise bu hayalin siyahiler için gerçekçi olmadığını, onun için marangoz olma hayalinin daha gerçekçi olduğunu söylüyordu. Öğretmenin bu sözü üzerine Malcom okulu bıraktı. 16 yaşında tren istasyonlarında tost sattı, lokantalarda çalıştı ve ayakkabı boyacılığı yaptı.

Okulu bıraktıktan sonra kendisini kirli bir hayatın içinde buldu. Hırsızlık ve uyuşturucu gibi suçlardan dolayı 10 yıl hüküm yedi.

Cezaevi Dönemi

Cezaevi Malcolm X için hayatındaki dönüm noktası olmuştur. Zira hapishane kendisinin İslam ile tanışmasının ilk adımı oldu. “Düşünmek için en iyi yer ya üniversite, ya da hapishane’dir” diyen Malcolm hapishane’de iken zamanını hapishane’nin kütüphanesinde geçirdi. Orada Elijah Muhammed ile tanıştı ve onun ‘Nation Of Islam’ isimli cemaatine dahil oldu. Nation Of Islam’ın zenci milliyetçiliği savunması, Malcolm X’in onun görüşlerini benimsemesi için yetti. Nation Of İslam adlı cemaate katılması ile cemaati gelişmeye başladı. Böylece Malcolm X gittikçe yükseldi ve Elijah Muhammedin vekilliğine kadar geldi. Ancak duruşu ve güzel hitabeti ile Elijah’ı giderek gölgede bırakıyordu. Elijah’ın geçirdiği hastalık sürecinde Malcolm X’in iktidara gelmesini istemeyenler Malcolm’un aleyhine kampanya yürüterek Elijah Muhammed ve Malcolm’un arasını açmaya başladılar. Halbuki Malcolm Elijah’ın önüne geçmemek için çok çaba sarf ediyor, elinden geleni yapıyordu. Bundan dolayı Malcolm X şu ifadeleri kullanmıştır

-“Çantam Elijah Muhammed'in fotoğraflarıyla dolu olurdu her zaman. Konuşmalarım sırasında benim fotoğrafımı çekmek isteyenlere dağıtırdım bunları. Gazete sahiplerini telefonla arayıp rica ederdim; 'Lütfen benimkilerin yerine Elijah Muhammed'in fotoğraflarını kullanınız.”

Ancak bunun ardından Malcolm ile Elijah Muhammedin arası çeşitli sebeplerle açılmaya başladı. Zira Elijah Muhammed yaptıkları ile cemaati zor durumda bırakıyordu.

Malcolm durumu söyle izah etmişti:

 “Zina! Öyle ya, zina eden herhangi bir Müslümanın duymadığı kalmıyor ve hemen tardediliyordu İslam Cemaati’nden. İşte, Elijah Muhammed'in özel sekreterlerinin art arda hamile kalmaları İslam Cemaati'nin en gizli tutulan rezaletlerinden birisiydi. Bu sekreterler Müslüman mahkemelerinin huzuruna çıkarıldılar, zina suçuyla itham edildiler, bunu itiraf da ettiler sonunda. Herkesin gözü önünde rezil edildiler ve bir yıldan beş yıla değin 'soyutlama' cezasına çarptırıldılar. Yani, herhangi bir Müslümanla, hangi nedenle olursa olsun, en küçük bir ilişki kurmaları kesinkes yasaklanmış oluyordu böylece.”

Malcolm X bu durumdan epeyce rahatsızdı ve bir süre vaazlarını ahlak üzerine vermeye başladı. Elijah'ın bu duruma karşı verdiği cevap Malcolm’un Elijahtan tamamen kopmasına neden oldu. Cevabı ise söyle idi:

-“Davud'u okurken, bir başkasının karısına nasıl göz diktiğini öğrenmişsindir, işte o Davud'um ben. Nuh'u okumuşsundur, şu sarhoşu, işte ben onun ta kendisiyim. Lüt'un serüvenini okumuşsundur, gidip kendi kızlarıyla aynı yatağı paylaşan o adamı herhalde tanımışsındır. Bana da tüm bunları işlemek caiz olmak gerektir.”

Yani insanlara haram kılınan bir şeyin kendisine helal kılındığını söylüyordu. Buna daha fazla dayanamayan Malcolm X Nation Of İslam cemaatinden ayrılıp artık davasını tek başına yürütecekti.

Malcom X’in Anlamı Nedir?

Malcolm X’in katıldığı Nation Of Islam’a göre beyazlar şeytandı ve bundan dolayı onlardan kurtulmak gerekiyordu. Ancak sonraki yıllarda Malcolm ile Elijah Muhammed’in arası bozuldu. Takvim yaprakları 7 Ağustos 1952’yi gösterirken Malcolm artık hapisten çıkıyordu. Hapisten çıkan Malcolm X soyismini Little’den X’e değiştirdi. Zira “X”, izi belli olmayan atalarını simgeliyordu.

1958’de aynı örgüte tabi olan Betty ile evlendi ve altı kızı oldu. Kızlarından dört tanesi kendisi hayatta iken dünya’ya geldiler, ikizleri Melike (Malikah) ile Melek (Malaak) Malcolm’un vefatından sonra doğmuşlardır.

Kâbe’nin Atmosferi Malcolm X’i Etkiliyor

1959’da Mısır, Suriye, İran, Nijerya, Gana ve Birleşik Arap Emirliklerine seyahatler düzenleyip orada dini ve siyasi liderlerle görüşmüştür. Mart 1964’te Elijah Muhammed ve onun cemaati Nation Of İslam’dan ayrıldı. Bu dönemde islam anlayışı değişmeye başladı ve beyaz adamın şeytan olduğu görüşünden vazgeçti.

Nisan 1964’te önce Mısır’a, oradan da kutsal topraklara gitti. Bu dönemde el-Hac Malik el-Şahbaz adını kullanmaya başladı. Hac seferinde gerçek islam ve müslümanlıkla tanıştı. Orda iken eşine bir mektup yazdı, mektup’da:

-“Gözleri mavinin en güzeli, saçları saçların en sarısı, tenleri bembeyaz olan müslüman kardeşlerimle aynı bardaktan su içtim, aynı kaptan yemek yedim. Rengimiz ya da ırkımız ne olursa olsun, hepimiz insanız ve aynı Allah’a inanıyoruz” satırları yer aldı.

Böylece içindeki beyazlara karşı nefret gitti ve yerini hakiki müslümanlık aldı.

Kendisi ırkçılığa ve haksızlığa karşı çok mücadele verdi. En çok istediği şey, mazlumların da zalimler kadar inançlarına sahip çıkıp o yolda mücadele edip savaşmalarıydı.

Malcolm X Ne Zaman Öldü, Öldüğünde Kaç Yaşındaydı?

Malcolm X savunduğu ve inandığı doğrular için canını vermekten hiç çekinmiyordu. Gaflet ve acı içinde geçirdiği gençliği nihayetinde hakikat ile son buldu. Son bulan ömrü ile bugünlere iz bıraktı ve 21 Şubat 1965’te New York’da yapmış olduğu konferans esnasında eşi ve çocuklarının gözleri önünde gerçekleşen bir suikast sonucunda şehit edildi. Konuşma yapmaya hazırlanırken, 400 kişilik dinleyicilerden birisi "Zenci! Ellerini cebimden çek!” diye bağırdı. O sırada, bir adam ileriye doğru atılarak Malcolm X’in göğsüne ateş etti. İki kişi daha tabancalarıyla sahneye doğru ateş etti. Columbia Üniversitesi Tıp Merkezi'ne götürülüldükten kısa bir süre sonra öldüğü açıklandı. Şehit olduğunda henüz 40 yaşındaydı.

Malcolm X Sözleri

• “Eğer, dikkatli olmazsanız, gazeteler mazlumlardan nefret etmenizi, zalimleri ise çok sevmenizi sağlar.”
• “Eğer uğrunda ölmeye hazır değilseniz, "özgürlük" kelimesini lûgatınızdan çıkarın.”
• “İnsanlar bir insanın bütün hayatının bir tek kitapla değişebileceğinin farkında değiller.”
• “Irkçılık ideolojik bir düşünce değil, aksine psikolojik bir hastalıktır.”
• “Bütün uyuyanları uyandırmaya bir tek uyanık yeter.”

Malcolm X'in Kitapları

• Biraz Aksiyon Rahat Durmayacağız: Bu kitap ırkçılığa karşı yapmış olduğu konferans, miting ve röportajların derlenmiş halidir.
• Köklerimiz ve Afro-Amerikalılar’ın Tarihi: Afrikalıların nasıl köleleştirildiği, kökenleri ve bununla beraber ellerinden alınan hakları ele almakta ve Amerikadaki siyahilere yaptığı açıklamalar ve konuşmalardan oluşmaktadır.
• Kardeşliğe İnanıyorum: Okuyuculara Malcolm X’in hayatının son haftasında antikapitalist ve siyasi bir devrim için neler yapılması gerektiği hakkında konuşmalarını okuma fırsatını vermektedir.
• Son Söyleşi
• Amerika’ya Meydan Okurken; adlı eserinde düşünce dünyasını yansıtan konuşmaları ile hayatı boyunca yaşadığı dönüşüme dair bir resim çizebilmek açısından olmazsa olmaz metinlerden oluşan bir kitaptır.
• Hac Yolunca 1965 Günlükleri; isimli kitabında Malcolm X’in düşüncelerinde devrim yaratan 1964 yılı seyahatlerini günbegün bizzat kendi kalemiyle ele alınmış metinlerden, mektuplar ve kendisine ait belgesel nitelikli orjinal kartpostal yer almaktadır.
• Alex Haley’in Malcolm X’in hayatı’nı konu edinen otobiyografi tarzında yazılmış kitabını da ayrıca okumanızı tavsiye ederiz.

Malcolm X Filmi

Hayatına adeta canlı olarak şahitlik etmek için Malik el-Şahbaz’ın hayatını konu edinen “Malcolm X” filmini izlemenizi tavsiye ediyoruz.

Diğer öncü şahsiyetlerin, alimlerin ve yazarların hayatını da sitemizden okuyabilirsiniz.