Giriş: On bir ayın sultanı Mübarek Ramazan ayı orucu için hilali görmek şart mıdır? Ramazan hilali nedir? Hilali görünce hangi duayı okumak gerekir? Bu yıl hilal ne zaman görünecek? Hilali neden gözetlemek gerekir? Oruç ibadetinin başlangıcını tayin için nasıl bir araştırma yapıldığına dair bilgiler bu yazımızda sizlerle..

Ramazan Hilali Nedir?

Ramazan hilali, Kur’an’ın ifadesiyle “vakit ölçüleridir” (Bakara, 189)  Müslüman,  Ramazan hilalinin görülmesiyle akşamında teravih kılacak ve gecesinde sahura kalkıp ertesi gün oruca başlayacaktır. Bu sebeple ibadetlerin başlayıp başlamayacağının tayini için büyük bir öneme sahip olan Ramazan hilali meselesi, her yıl İslam ümmetini Şaban ayının sonunda ortak bir meselede birleştirmektedir.

Ramazan Hilali ve Hilalin Gözetlenmesi

Kameri aylar ve dini günler için başlangıç ve bitiş zamanı tayini, ayın gökyüzünde görünür hareketleriyle yapılmaktadır. Yani “rü’yet-i hilal” olarak bilinen hilalin görünmesi kameri aylar için başlangıç zamanıdır. Ay, ışığını güneşten alır ve güneş gören tarafı parlar. Toplamda farklı şekillerle gözlemleyebildiğimiz altı evre geçirir. Hilal olarak isimlendirilen evrede ay, güneş battıktan sonra batı ufkuna yakın gözlenir. Ve bu evrenin gözlem süresi kısadır. Şaban ayının yirmi dokuzuncu günü güneş battıktan sonra Ramazan hilali gözlenmeye başlanır.

Ramazan Hilali Göründü mü 2021

Bu yıl Ramazan’ın başladığını bildiren hilal, Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu’na göre Afrika’dan görülmeye başlanacaktır. Kurul’un açıklamasında Türkiye ve Afrika ülkelerinin çoğunluğunun Ramazan’a aynı gün başlayacağı, Suudi Arabistan’ın ise büyük ihtimalle Ramazan’a diğer ülkelerle beraber başlayacağı ifade edildi. Ayrıca bu sene 41 il müftülüğünde ve yurt dışında 39 şehirdeki temsilcilikler başkanlığında hilal gözlem çalışmaları yapılacağına değinildi. Bu yıl Ramazan hilalinin tespiti için 12 Nisan’da güneşin batmasıyla gözlem yapılması gerekmektedir.

Ramazan Ayında Hilali Görünce Okunacak Dua

Hayatının her anı dua mesabesinde olan Efendimiz(sav) böyle önemli bir anda da elbette Rabbin’e yönelmiştir. İşte Hz. Peygamber(sav)’in hilali görünce okuduğu dualar:

اَللّٰهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَيْنَا بِالْيُمْنِ وَالْإِيمَانِ وَالسَّلاَمَةِ وَالْإِسْلاَمِ وَالتَّوْفِيقِ لِمَا تُحِبُّ وَتَرْضٰى رَبِّي وَرَبُّكَ اللّٰهُ

“Ey Rabbim! Bunu bize bereket ve iman, selamet ve İslam hilali eyle! Ey hilal! Benim de senin de Rabbimiz ancak Allah’tır.”  (Tirmizi, Deavat, 50)

اَللّٰهُ أَكْبَرُ اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللّٰهِ، اَللّٰهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ خَيْــرَ هٰذَا الشَّهْرِ وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ الْقَدَرِ وَمِنْ سُوءِ الْحَشْرِ

“Allah en büyüktür!  Allah en büyüktür! Hamd yalnızca Allah içindir. Allah’a dayanmaktan başka güç ve kuvvet yoktur. Allah’ım senden bu ayın hayrını istiyorum. Kaderin ve mahşer gününün şerrinden sana sığınıyorum.” (İbn Hanbel, Müsned)

Oruç Tutmak İçin Hilali Görmek Şart mıdır?

Kameri ayların başlangıçlarını tayin ederken ayın hareketleri esas alınmaktadır. Kameri bir ay olan Ramazan ayının başlayıp başlamadığının tayini de bundan dolayı ayın hareketlerine göre belirlenmektedir. Hilal görülünce Ramazan başlar. Oruç tutmaya başlayabilmek için Ramazan ayının başlamış olması ve dolayısıyla hilalin görülmesi şarttır.

Orucun farziyetinin tüm Müslümanlar üzerine olması için hilalin Müslümanlardan adil ve güvenilir birisi tarafından görülmesi yeterli görülmüştür. Bu konuyla ilgili Abdullah b. Ömer şu hadisi rivayet etmiştir:

“İnsanlar, hilali birlikte görmek için toplandılar. Ben de hilali gördüğümü Rasulullah(sav)’e tek başıma haber verdim. Bunun üzerine Rasulullah(sav) oruca başladı ve insanlara da oruca başlamalarını emretti.” (Ebu Davud)

“Kişi hilali bizzat görmedikçe oruca başlayamaz” gibi bir düşünce bu bağlamda doğru olamaz. İlla kendisinin görmesi şart değildir. Oruca başlamak için hilalin başka biri veya bir kurul tarafından görülmüş olması yeterlidir.

Ramazan Hilali ile ilgili ayet ve hadisler

Bu konuyla ilgili detaylı hadisler bulunmakla birlikte doğrudan “Ramazan hilali”nin nasıl olacağını ifade eden ayet bulunmamaktadır. 

“Hilali (Ramazan hilalini) görünce oruca başlayınız ve hilali (Şevval hilalini) görünce bayram ediniz. Hava bulutlu olursa içinde bulunduğunuz ayı otuza tamamlayınız.” (Buhârî, Savm, 5, 11; Müslim, Sıyâm, 3-4, 7-9)

"Bu ay, yirmi dokuz gecedir.(Şaban ayının) hilâlini görmedikçe oruca başlamayın. (Şaban ayı) size görünmezse, Şaban ayını otuz güne tamamlayın." (Buhârî -Müslim)

"Rasûlullah (sav) (Ramazan orucunu kontrol etmek ve korumak için) Şaban ayının günlerini saymaya dikkat ettiği kadar başka aya dikkat etmezdi. Sonra Ramazan ayının hilâlini gördüğünde oruca başlardı. Şaban ayının hilâli kendisine görünmezse, otuz güne tamamlar, sonra oruca başlardı." (Ahmed)

“Güneş de Ay da dakik bir hesaba göre hareket etmektedirler” (Rahman 55/5)

“Sana hilallerin durumunu soruyorlar. De ki onlar insanlar ve de hac için vakit ölçüleridir...” (Bakara 2/189)

Merak Edilen Sorular

Müslümanlar için önemli bir konu olan Ramazan hilali meselesi, ramazan orucu gibi başlıklar en çok merak edilenler arasındadır.

Hilal Yılda Kaç Kez Olur?

Bir kameri yıl toplam on iki aydan oluşur. Ve bu zaman dilimleri ayın döngüsüne göre hesaplanır. Bu döngü her ay düzenli olarak yaşandığı için bir yılda on iki kez hilal görülmektedir.

Ramazan Hilali Nasıl Görülür ve Gözetlenir?

Hilalin batıdan görülmesiyle başlayan kameri aylar bazen yirmi dokuz bazen de otuz gün sürer. Bu durumda başlangıcı tesbit edebilmek için sürekli olarak hilalin gözlenmesi gerekmektedir.  Ramazan hilali, Şaban ayının yirmi dokuzuncu günü gözlenmeye başlanır. Çünkü Efendimiz(sav) “Ramazan orucunuzu hilali gördüğünüzde tutun..” buyurarak bize yol göstermiştir. Bu yolu izleyerek hilal izlenir fakat kapalı havadan veya başka bir sebepten dolayı görülmezse o zaman Şaban ayı otuz güne tamamlanır. Ramazan’a böyle başlanır. Güneş battıktan sonra ayın hilal şeklinde ilk kez görülmesiyle hicri gün başlamış olur ve ertesi gün ise ayın ilk günü kabul edilir. Hilalin görülmesi, farz-ı kifaye olmakla birlikte ibadetler için zemin oluşturması bakımından aynı zamanda bir ibadettir.

Miladi Takvimde Ayların Başlangıcı Belliyken Neden Hilal Gözetleniyor?

Miladi takvimde güneş yılı esas alınırken Hicri takvimde ay yılı esas alınır. Her ikisi de on iki aydan oluşmasına rağmen miladi takvim 365 gün 6 saati; Hicri takvim ise 354 ya da 355 günü “bir yıl” olarak kabul eder. Allah oruç, hac gibi ibadetleri belli bir zamanda eda edilmek üzere farz kılmış ve bu ibadetler için ayın hareketlerini,  “Sana hilalleri sorarlar. De ki: Onlar insanlar için özellikle hac için vakit ölçüleridir.” (Bakara, 185) ayetiyle belirlemiştir. Allah’ın bu emri ile birlikte “Ay Takvimi” şekil almıştır.  Bir başka açıdan bakılacak olursa güneş takvimi de farz namazlar, bayram namazları ve kuşluk, evvabin, teheccüd gibi nafile namazlar güneş takvimine göre kılınmaktadır.

Hikmeti ve kudreti sonsuz olan Rabbimiz, her iki takvimi de yaratmış ve kullarından bunlara uygun olarak ibadet etmelerini istemiştir.